Dün beğendiğim bir makaleye denk geldim. Konusu narsisizm. Her ne kadar narsisizmden müsdarip kişileri suçlayıcı bir üslup içerse de bazı ilginç araştırmaları dahil ettiği için faydalı olabileceğini düşündüm.
Dr. Salih Ağar da ricamı kırmayıp, onca meşguliyetinin arasında makaleyi çevirmekle kalmamış, bir de yazının sonuna çok değerli görüşünü eklemiş. Aşağıda çeviriyi bulabilirsiniz. Sonunda da Salih Bey’in ve benim yorumlarımızı okuyabilirsiniz. Umarım faydalı olur.
Makalenin orjinali:
https://www.psychologytoday.com/us/blog/the-mindful-self-express/201509/6-ways-tell-if-you-re-dating-narcissist
BİR NARSİSTLE BİRLİKTE OLUP OLMADIĞINIZI ANLAMANIN ALTI YOLU
Dikkat edilmesi gereken kırmızı bayraklar – sadece iyi bir görünüm ve karizma değildir.
Narsistler her yanımızda. Narsistliğin selim ile aşırı toksik arasında çeşitli şiddet ve yoğunlukta değişen değişik formları vardır.
TV reality şovlarında, siyasi kampanyalarda ve dünya müzik ve film sektörlerine hakimdirler. Onları uzaktan izlerken eğlenceli , şık ve komik halleri çekici olabilirken, onlardan biriyle çıkmak ya da evlenmek istemezsiniz. Şayet onlardan biriyle zaten içli dışlıysanız şaşkınlık, karmaşa, kendinizden şüphe ve azalmış benlik saygısıyla sarılmış olabilirsiniz.
Ne yazık ki flört veya ilişki hayatınızda bir narsiste denk gelme riskiniz oldukça fazladır. Onların fiziksel çekicilikleri, zekası, istediklerine laser belirleyici gibi odaklanmaları ile sizi kendilerine çekip romantik bir aşka boğabilir, aklınızı başınızdan alıp sonrada biryürek atışı kadar hızlı geri tükürebilir.
Eğer güzel ve kendinize güvensiz biriyseniz ya da ilişkilerinizde vericiyseniz, onlar için öncelikli hedefsiniz demektir.
Peki onlara yem olmaktan nasıl kaçınırsınız? Çözüm onları erken tanımlamak ve hızla uzaklaşmaktır.
Narsisizm Tanımlanması
Narsizm kelimesi, Yunan efsanesinde güzelliği ve başkalarını küçümsemesiyle meşhur Narcissus adlı bir avcıdan gelmiştir. Narcissus (nergis) sudaki yansımasına aşık olmuştu. Onun yansıma olduğunu bilmeden ona sahip olmak istedi ve boğuldu. Bugün biz narsist kelimesini gösterişli, dışı güzel,bencil kibirli birini tanımlamak için kullanırız.
Narsizmin sosyal avantajlı hafif olanından, ağır patolojik tiplere kadar türleri vardır.
Narsist kişilik envanteri (NPI),pekçok narsizm araştırmasında kullanıldı. Zihinsel bozukluk teşhis ve istatistik skalaları (DSM 5) narsistik kişilik bozukluğunun uzun süreli zihinsel sağlık durumunu, Sağlıklı ve sağlıksız narsizmi ölçer.
Narsizmin sağlıklı tarafında eğer şirket merdivenlerini tırmanmak veya super girişimci olmak istiyorsanız otoriterlik, inatçılık ve özyeterlilik gibi sahip olmanın işe yarayacağı özellikler vardır.
Sağlıksız tarafta haklılık, gösterişçilik, sömürücülük gibi uzun süreli ilişkilere zarar verici özellikler vardır.
Haklılık başkalarına tanınmayan özel ayrıcalıkları hak ettiğine inanmaktır. Gösteriş çilik uygunsuz yerlerde gösteriş yapmayı içerir. Sömürücülük ise kendi ihtiyaç ve amaçların için başkalarını kullanmaktır. Işte bu özellikler, narsistlerle ilişkisi olan kişilerin neden kendilerini görülmüş ve saygı duyulmuş hissetmediklerini açıklamaktadır.
Aşağıda partnerinizin narsist olabileceğini gösteren altı kırmızı bayrak var :
1. Çekicidir
Narsistler daha derin değerlerden çok kilo, fiziksel güzellik, statü gibi yaşamın yüzeysel yönleriyle ilgilidirler. Çok alışveriş yaparak kendilerini şımartmaya eğilimlidirler. Manikür, pedikür yaptırmaya, spor salonunda kas geliştirmeye çok zaman ayırırlar. İyi görünürler ama başkalarıyla iyi geçinmeye çok da gerek duymazlar. Ve birinin görünüşünden narsist olduğunu düşünüyorsanız, muhtemelen öyledir!
Bir çalışmada, araştırmacılar katılımcılara sorular sorup, narsisizm ölçen bir ölçek doldurup daha sonra onları fotoğrafladılar. Onları tanımayan gözlemciler yalnızca fotoğraflarla yüksek oranda tutarlı skorla narsistleri belirlediler.
Narsistlerin fiziksel görünümleri için makyaj yapmaya, göğüs ve kol kasları yapmaya daha çok zaman harcama olasılığı yüksektir. Belkide bu nedenle fiziksel olarak çekicidirler. Bu yüzden size içki ısmarlayan uzun, esmer yakışıklı adam kuzu postunda bir narsist olabilir.
2. Heyecan Arayışındadır
Pek çok narsist risk alıcıdır. Kuralları sevmezler ve rutinden sıkılırlar. Işlerinde, sporda, sekste, eşyalarında hep heyecan ve meydan okuma ararlar. Pekç oğu seyahat etmeyi, özel deneyimleri, farklı yaşamayı sever.
Güzel şeylere sahip olmayı severler, (muhtemelen siz de dahil) Bunlar şarap veya sanat koleksiyoncuları, sporcular, ünlü avukatlar, tahvil tüccarları, modeller veya cerrahlar olabilir. Pek çok narsist hem gösterişi sevdiğinden hem de imparatorluk inşa etmeyi anlamlı bulduğu için çok iyi girişimci olabilir. Araştırmalar, narsistlerin cinsel yaşamlarında daha fazla çeşitlilik aradıklarını, uyuşturucu ve alkole çekildiklerini göstermektedir. Onlar ayrıca dram ve şiddeti abartırlar ve göz ardı edilmekten nefret ederler.
Her şey onlar hakkındadır
Narsistler kendileri, hedefleri, hazları ile çok meşgul olduklarından size nadiren veya hiç odaklanmazlar. İlk buluşmanızda ya da sizi kazılacak bir madalya gibi gördükleri dönemde; iltifatlar, hediyeler, pahalı yemekler (cimrilerse ucuz yemek de olabilir), ilgileriyle sizi büyüleyebilirler. Ama ne zaman size sahip olduklarını bilirlerse onlar için parlak, yeni bir obje olmaktan çıkarsınız ve hızla sıkılırlar. Sürekli kendilerinin layık oldukları ilginç, çekici bir partner arayışında zamparalık yapabilirler. Şeçenekleri azaltmak istemediklerinden bağlılıkla ilgili sorunları olabilir. Veya sizinle birlikte aynı eve çıkabilirler ama sonra sizden tüm kirli sevilmeyen rutin ev işlerini yapmanızı bekleyip üstüne bir de, bunları da yeterince iyi yapmadığınız için şikayet ederler. Yıllarca onları memnun etmeye veya yüksek beklentilerini karşılamaya çabaladıktan sonra pek çok kişi onlardan vazgeçip ayrılır.
Ne hissettiğinizi bilmeyebilirler ve umursamazlar
Başkalarının duygu ve deneyimleriyle empati kurmanın iki yolu vardır.
Cognitive emphaty Bilişsel empati başkalarının ne hissettiğini entellektüel düzeyde anlamak (Seni aldattığım için kızgınsın tabii)
Emotional empathy Duygusal empati, kendini diğer kişinin yerine koyduğunuz, Onların nasıl hissettiklerini derinden anlayarak, onlara şefkat ve merhamet duymaktır.
Bazı araştırmalar narsistlerden kendilerini sizi yerinize koymalarını ve olaylara sizin bakışaçınızdan bakmalarını istediğinizde nasıl hissettiğinizi anlayabildiklerini göstermektedir ancak bu onların her zamanki hali değildir.
Diğer yandan duygusal empati açısından çok zayıftırlar. Haklı sebeplerle incinmiş ve kızgınsın olduğunuzda ve bunu onlara anlatmaya çalışıtığınızda, sadece devam ederler, duymazdan gelirler veya kızıp savunmaya geçerler. Ve eğer bir narsistin öfkesine hedef olursanız bu hiç de hoş bir tablo olmaz. Onlarla ilgili olmayan bir probleminiz olduğunda muhtemelen niçin bu durumda olduğunuzu anlamayacak veya ‘’üzülme atlatırsın’’ diyeceklerdir.
Aslında narsistin sizinle daha az empati kurabilen bir beyni olabilir. Birkaç beyin araştırması çalışması Narsistlerin sol anterior insularda empati ve merhamet duygusuyla ilişkili bir kısımda daha az gri maddeye sahip olduğunu göstermiştir.
Asla Sorumluluk Almazlar
Narsistler incitici, umursamaz, gelişigüzel davranışlarının sorumluluğundan kaçınma konusunda uzmandır.
Bazı psikolojik kuramlar narsistlerin altta yatan utanç ve kırılganlık duygularını savunmak için her yönüyle üstün sahte benlik var ettiğini ileri sürer.
Araştırmalar narsistlerin dışarıdan görülebilir ve bilinçli bir şekilde kendileriyle ilgili yüksek özsaygıya sahip olduklarını rapor ettiklerini, ancak özgüvenleri onların bilgisi dışında test edildiğinde aslında düşük özsaygıya sahip olduklarını göstermektedir.
Pekç ok narsist sevgi, övgü ve ilginin sadece mükemmel performans için verildiği: ebeveynlerin duygusal ihtiyaçlarının çocuklarca karşılandığı: ya da ailenin (iyi aile) olarak gösterilmeye çalışıldığı evlerde yetiştirilmiştir. Bu yüzden eleştiri ve kusurlu olmakla suçlanmayı kişisel saldırı olarak algılarlar.
Sadece Laftadır
Bazı narsistler kötü davranışları için özür diler ya da daha iyisini yapmaya çabaladıklarını, size önem verdiğini söyler ama bunu tutarlı şekilde sürdürmezler. Bu onların dürtülerini kontrol etmekte zorlanıyor olmalarından kaynaklanıyor olabilir – bazı beyin araştırmaları, beyinde korteks ve beyindeki limbik (duygusal) bölgelerdeki olumsuz duyguları düzenleyen ve dürtüleri kontrol etmekte zorlanan eksiklikler göstermektedir. Bu nedenle, narsist iyi niyetli olsa da, tutarlı olmaya çalışırken daha cazip olan tarafından kolayca dikkati dağılır.
Bu yazıyı okuduktan sonra partnerinizin narsist olup olmadığı konusunda daha iyi bilginiz olacaktır. Eğer öylelerse baştan çıkarıcı, heyecanlı, yoğun veya oyuncu, kibirli olmaları muhtemeldir. Bir narsistin kışkırttığı adrenaline kapılmak ya da değişme vaadlerine kanmak çok kolaydır. Fakat narsisizmin çok dirençli bir kalıtımsal, biyolojik davranışsal durum olduğunu bilmelisiniz. Bu onların uzun vadeli ilişkilerde doğru ve güvenilir bir partner olmalarını güçleştirir.
Bu yazıyı onca yoğunluğu arasında çeviren Dr. Salih Ağar’ın konuya dair değerli yorumunu aşağıda okuyabilirsiniz;
Konuda geçtiği üzere beyinde gri madde azlığından kaynaklandığını değil; pekçok düşünce ve eylem sırasında beynin belli bölgelerinin active olması gibi, narsistlerinde duygu düşünce durumunun kronik hali nedeniyle beyindeki organik durumun şekillendiğini düşünüyorum.
Çocukluk döneminde maruz kaldığı yada algıladığı değersizlik, çaresizlik, eziklik vs nedeniyle çok kalın korunma kalkanıyla ruhunu sarıp yasak odaya almış, minik çaresiz çocuktur narsist. Kendi oluştuğu insan kumaşını beğenmediği için diğer insanlarıda beğenmeyen, bunu değerli kılacağını düşündüğü her takıyı, her değeri kazanmaya çalışan, duygularını, duyularını bastırmış, gerçekte aradığı duru, samimi sevgiye dikenlerinin yaklaştırmadığı, umutsuz bir arayış içindeki yolcudur. Bulamadığı mutluluğu hasetle izleyen, itilip kakılmamak için dağ gibi görünen çakıl taşları…
Benim yorumum;
Salih Bey’in tüm söylediklerine katılıyorum. Üstüne de bir ek yapmak istiyorum. Yazıyla ilgili en büyük eleştirim “kendinizi bu kişilerden nasıl korursunuz?” sorusuna verdiği cevap ile ilgili.
Demiş ki “onları iyi tanıyın ve size yaklaşmalarına baştan izin vermeyin”.
Bu strateji çökmeye mahkum. Neden mi? Çünkü bir narsiste, yani insanları kullanmaya eğilimi olan birine daha en başından kendinizin neden çekim hissettiğini anlamaz iseniz, bir sıçrar, iki sıçrar, üç sıçrar dördüncüde yine bu profildeki birine çekim hissedersiniz.
Yazıda da dediği gibi; eğer ilişkilerde ancak karşı tarafa bir şey vererek, onun hayatını kolaylaştırarak sevgi alabileceğinize dair bir inancınız varsa….Yani yalnızca kendiniz olarak sevgi alabileceğinize inancınız yoksa o zaman her daim risk altında olacaksınız.
Hatta, başkalarını kullanma eğilimi olmayan birini bile onun hayatını kolaylaştırarak, onun ihtiyaçlarını ondan önce görüp gidererek kendinize bağımlı hale getirebilir, bir süre sonra da aslında sevgi alabilmek ve hatta belki de vaz geçilmez olmak adına yaptığınız tüm bu çalışmaların göreviniz haline gelmiş olmasıyla bunalabilirsiniz.
Bu tarzdaki yazıları eleştirmemin en büyük sebebi suçu narsist diye tanımladıkları kişiye atmaları. Oysa ilişki denilen şey her zaman çift taraflı bir yoldur ve ortada bir “suç” varsa bile fatura iki erişkine birden kesilmelidir. İlişki hayatınızdan memnun değilseniz ve bir narsistten vaz geçemiyorsanız;
İbreyi neden bu kişi ile olmaya daha baştan ihtiyaç hissettiğinizi anlamaya çevirin. İhtiyaç duyulmaya neden bu derece ihtiyaç duyuyor olabilirsiniz? Bu kişiler sizde başka insanlarda bulamadıkları neyi buluyor olabilirler? Başka insanlar başlarına gelecekleri anladıkları anda kolayca vaz geçemiyorken sizin içinizde bir yerde ille de bu kişiyi kazanma isteğimi var? Vaz geçseniz kendinizi yenik mi hissedeceksiniz? Vaz geçilmez olmak neden sizin için bu derece önemli?
Sonra da serinkanlı bir kararlılıkla yukarıdaki konuları erişkin hayatınızdaki esas ihtiyaçlarınızı giderebileceğiniz bir yaşam tarzına dönüştürmek üzere güvendiğiniz bir uzmanla çalışabilirsiniz.
Faydalı olmuştur umarım. Sevgiler.